Πότε θεωρείται ένα παιδί θύμα ενδο-οικογενειακής βίας;

Για αρχή θα θέλαμε να ορίσουμε το νομοθετικό πλαίσιο της ενδο-οικογενειακής βίας. Με βάση τον Περί Βίας στην Οικογένεια Νόμο αρ.119(Ι)/2000, άρθρο 3: Βία σημαίνει
«Οποιαδήποτε παράνομη πράξη, παράλειψη ή συμπεριφορά με την οποία προκαλείται άμεσα σωματική, σεξουαλική ή ψυχική βλάβη σε οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας από άλλο μέλος της οικογένειας και περιλαμβάνει και τη βία που ασκείται με σκοπό την επίτευξη σεξουαλικής επαφής χωρίς τη συγκατάθεση του θύματος, καθώς επίσης και τον περιορισμό της ελευθερίας του».

Πολύ σημαντικό να ξεκαθαριστεί ότι τα παιδιά τα οποία εκτίθενται και είναι μάρτυρες σε σκηνές βίας είναι νομοθετικά κατοχυρωμένα ως θύματα ενδο-οικογενειακής βίας, λόγω των σοβαρών επιπτώσεων που πιθανόν να προκληθούν στην ψυχο-συναισθηματική κατάσταση του παιδιού. Με άλλα λόγια, αποτελεί ποινικό αδίκημα έστω και αν το παιδί είναι θεατής σε σκηνές ενδο-οικογενειακής βίας.

Ποια σημάδια θα πρέπει να προσέξω περισσότερο, τα οποία μπορεί να είναι ενδείξεις ότι ένα παιδί υφίσταται κακοποίηση στο οικογενειακό πλαίσιο;

*Συνήθως οι πιο κάτω ενδείξεις εμφανίζονται ταυτοχρόνως σε διαφορετικές εκφάνσεις της ζωής του παιδιού.

• Σωματικές: Ανεξήγητοι μώλωπες , σημάδια δυνατού σφιξίματος σε διάφορα μέρη του σώματος, κατάγματα, ρήξη αντικειμένων προς το παιδί, παρεμπόδιση έγκαιρης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, σπρώξιμο, φτύσιμο και ταρακούνημα.
• Ψυχολογικές: παραμέληση του παιδιού (ατημέλητη ενδυμασία, ανεπαρκής συναισθηματική σύνδεση γονέα και παιδιού, ανεπαρκείς ενθάρρυνσης παιδιού), ύβρις, προσβολές και υποτιμητικές εκφράσεις ενάντια στο παιδί.
• Συμπεριφορικές: αλλαγές στην συμπεριφορά του παιδιού (απόσυρση, έντονη παρουσία φόβου και ανησυχίας, διάσπαση προσοχής, έντονες εκρήξεις συναισθημάτων, ευερεθιστότητα), ανεξήγητα ψυχοσωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοί, στομαχόπονος), διαταραχές ύπνου (εφιάλτες, αυπνία), δυσκολία στον αποχωρισμό παιδιού από γονέα, ενούρηση και εγκόπριση οι οποίες δεν συνάδουν με παθολογικά αίτια
• Σεξουαλικές: έντονη ενασχόληση με τα γεννητικά όργανα η οποία δεν δικαιολογείται με το ηλικιακό επίπεδο του παιδιού, υπερβολικές σεξουαλικές γνώσεις και πληροφορίες που δεν συνάδουν με το ηλικιακό φάσμα του, παρουσία έντονου πόνου ή και φαγούρας στα γεννητικά όργανα

Ποια άτομα θα μπορούσαν να κακοποιήσουν ένα παιδί;

Με βάση την παγκόσμια έρευνα, οι θύτες συνήθως ανήκουν στο ΣΤΕΝΟ, ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ, και ΦΙΛΙΚΟ περιβάλλον του παιδιού. Σύμφωνα με ερεύνα του Πανεπιστημίου Κύπρου (2015), ένα στα τέσσερα παιδιά αναμένεται να δεχτεί σεξουαλική κακοποίηση ή εκμετάλλευση μέχρι τα 18έτη του, συγκριτικά με το αντίστοιχο ποσοστό της Ε.Ε το οποίο υποδεικνύει ένα στα πέντε παιδιά. Η πλειοψηφία των δραστών βασίζονται στην υφιστάμενη σχέση εμπιστοσύνης τους με το παιδί ή στην σχέση εξουσίας που έχουν πάνω στο παιδί για να ασκήσουν οποιαδήποτε μορφής βίας.

Πώς μπορώ να προστατεύσω το παιδί μου από την θυματοποίηση;

• Έγκαιρη εκπαίδευση και ενημέρωση για θέματα βίας, μέσα από εργαλεία τα οποία συνάδουν με την ηλικία του παιδιού (Παραμύθια- «Το σώμα μου είναι δικό μου», Βίντεο «Το μυστικό της Νίκης»).
• Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.
• Συμφωνία με το παιδί για τον διαχωρισμός ατόμων τα οποία μπορούν να φροντίσουν την υγιεινή του(μπάνιο, άλλαγμα πάνας, συνοδεία στην τουαλέτα).
• Δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης με το παιδί για να μπορεί ανα-πάσα στιγμή να εκφράσει τις ανησυχίες και τις φοβίες του.

Πώς αντιμετωπίζω την αποκάλυψη κακοποίησης του παιδιού μου εντός οικογενειακού πλαισίου;

• Πιστέψετε το παιδί, διατηρήστε την ψυχραιμία σας και παροτρύνετε το να σας μιλήσει περισσότερο γι’ αυτό με ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ερωτήσεις όπως « Θα ήθελες να μου πεις περισσότερα; Και μετά τι έγινε;»
• Ψυχολογική και συναισθηματική υποστήριξη του παιδιού και του ατόμου το οποίο θα πρέπει να διαχειριστεί ή να αναφέρει την κακοποίηση του παιδιού.
• Μπορείς να καλέσεις στην γραμμή βοήθειας 1440 του Συνδέσμου Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην Οικογένεια για αναφορά περιστατικού βίας σε ανήλικο αλλά και για να λάβεις την ανάλογη υποστήριξη και καθοδήγηση γι’ αυτό το θέμα.
• Αναφορά ή Καταγγελία στην Αστυνομία.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στους Χώρους Φιλοξενίας του ΣΠΑΒΟ, φιλοξενήθηκαν για το έτος 2020, 176 παιδιά στην Λευκωσία, 77 παιδιά στην Πάφο αλλά και 117 παιδιά στην Λεμεσό.

Ο ΣΠΑΒΟ τα τελευταία χρόνια προσπαθεί μέσα από τις συμβολές του, να καταθέτει και να προτείνει διαδικασίες και νομοθετικά πλαίσια τα οποία αποσκοπούν στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των περιστατικών ενδο-οικογενειακής βίας. Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι υπάρχει η βοήθεια για τα θύματα και τα παιδιά τους, τα οποία μπορούν να απευθυνθούν στον Σ.Π.Α.Β.Ο παρέχοντας τους τις εξής υπηρεσίες:

1. Γραμμή Στήριξης 1440 – 24/7.
2. LIVE CHAT.
3. ΔΩΡΕΑΝ SMS – 99984042.
4. Γραμμή 116 000 – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΓΙΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ.
5. Γραμμή 116 111 – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ.
6. Ατομικά ραντεβού παροχής ψυχολογικής υποστήριξης σε θύτες και θύματα.
7. Χώροι Φιλοξενίας σε Λευκωσία, Λεμεσό και Πάφο.
8. Εκπαιδευτικά σεμινάρια.
9. Πρόληψη, Έρευνα, Ευρωπαϊκά προγράμματα.
10. Κοινωνική Υπηρεσία.
11. Σπίτι της Γυναίκας- Διεπιστημονικό Κέντρο.

ΟΛΕΣ οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν και καλύπτονται από εχεμύθεια.